vrijdag 3 augustus 2012

Crisis in de eurozone. Mijn mening



Vooreerst, lees wat ik hierover vroeger al schreef, bijvoorbeeld via deze link naar mijn progressief forum

Maar recent heb ik ook deelgenomen aan een discussie over 'Heiligen en zondaars in euroland - Crisis splijt eurozone in tweeËN', een opinie van Paul De Grauwe in De Standaard van zaterdag 28 juli 2012. (En mijn reacties heb ik geschreven als 'Daniel D.'):

Lees eventueel eerst de opinie van professor De Grauwe:

Heiligen en zondaars in euroland - Crisis splijt eurozone in tweeËN, opinie van Paul De Grauwe in De Standaard van zaterdag 28 juli 2012



En hier mijn bijdragen aan deze discussie:


Op 29 juli 2012 omstreeks 19:50, zei Daniel D.:

De vinger op de wonde: 'De oorzaken zijn altijd dezelfde. Een land van de eurozone heeft budgettaire problemen. Griekenland uitgezonderd zijn die problemen niet erger dan degene die we vandaag observeren in de VS of het Verenigd Koninkrijk. Het verschil is wel dat die twee landen (en de andere die hun eigen munt hebben) aan de obligatiehouders een garantie bieden dat het geld er altijd zal zijn om hen uit te betalen. Die garantie is er omdat een land met een eigen munt de centrale bank kan en zal dwingen om, mocht er een liquiditeitstekort ontstaan, het geld te leveren. Dat kunnen de landen van de eurozone niet doen. Het gevolg is dat er bij de minste onraad een enorme vrees ontstaat of het land in kwestie de obligatiehouders wel kan terugbetalen. En die vrees is genoeg om op een zelfvoedende wijze een crisis te doen ontstaan die het getroffen land dwingt buitensporige saneringsinspanningen door te voeren die tot gevolg hebben dat de economie in elkaar stort.'


Op 29 juli 2012 omstreeks 20:16, zei Daniel D.:

Uitleg: omdat velen de oorzaak elders zoeken, heb ik hoger Professor De Grauwe geciteerd. En ja, in de VS en het VK, die ook een enorme schuldenberg hebben, bestaat het probleem niet, immers, de 'markten'/beleggers weten dat daar de centrale banken (respectievelijk de 'Federal Reserve' en de 'Bank of England') zullen optreden in geval van nood, en dit in tegenstelling met de Eurozone, waar, om statutaire redenen, die garantie niet bestond. Maar gelukkig heeft Draghi (van de ECB) recent toch een beleidsverandering aangekondigd. Maar kan hij vanaf nu wél rechtstreeks tussenkomen, om staatspapier van landen op te kopen? Want in tegenstelling met het VK en de VS, behoorde dat, spijtig genoeg, niet tot de bevoegdheid van de ECB, dus we moeten nog zien of hij zijn woorden (en beloftes) hard kan maken. Maar één ding is nu wel duidelijk: deze crisis is inherent aan (de huidige organisatie van) de muntunie, en hadden ze dit bij voorbaat geweten, dan waren vele landen wellicht niet toegetreden..


Op 30 juli 2012 omstreeks 13:12, zei Daniel D.:

In dit geval hoop ik op bemoeienis door de politiek, want in tegenstelling met de centrale banken van de VS (de 'Fed' of 'Federal Reserve') en het VK ('Bank of England'), mag de ECB niet rechtstreeks tussenkomen om schuldpapier van probleemlanden op te komen, en zo de speculatie tegen die landen te stoppen. (De ECB zorgde in het recente verleden enkel voor goedkoop geld om de banken te helpen, maar niet om landen te helpen, en dat is weldegelijk een probleem). En een andere oplossing zijn gemeenschappelijke Eurobonds, waardoor de rente voor Spanje en Italië zou dalen, en die van Duitsland zou stijgen tot een normale waarde van pakweg 3.5%. En is dat dan zo'n probleem voor het sterke Duitsland, dat nu extra profiteert van de huidige situatie??? Ik blijf erbij: het alternatief (té hoge rente voor Spanje en Italië, zodat ze hun schulden niet meer kunnen betalen) is véél erger, zeker voor alle zwakke landen, maar ook voor de sterkere landen binnen de Eurozone.


Op 29 juli 2012 omstreeks 20:36, zei Daniel D.:

Inderdaad, en dan moeten we nog beseffen wat de prijs zou zijn van het niet tussenkomen van de ECB om deze crisis op te lossen: de val van de eurozone zelf, wat zeker voor bijna alle landen (inclusief voor de hele wereldeconomie) een enorme catastrofe zou zijn, zeker ook voor het 'sterke Nederland' (met zijn hypotheken-probleem/teveel geleend geld, dus zeer gevoelig en kwetsbaar bij een dip van de wereldeconomie, net zoals bij de 'Keltische Tijger' in 2008 het geval was), en wellicht ook voor het sterke Duitsland, dat bij het uiteenvallen van de eurozone, en de corresponderende terugval en recessie van de hele wereldeconomie, toch ook wel een pak verlies (zeer sterke reductie van het BBP in dat geval) zou maken... We're in the same boat (= de eurozone), en we kunnen ons gewoon niet permitteren om Spanje en Italië te laten vallen! Alleen spijtig dat Duitsland en Nederland (met zijn hypotheken-probleem), toch zo laat (het is al vijf ná twaalf) tot dit besef komen, is het niet?


Op 30 juli 2012 omstreeks 18:07, zei Daniel D.:

Ja, maar dat is het juist: indien jouw land uit de eurozone valt, zal de waarde van jouw geld dalen, en zul je er minder voor kunnen kopen. 1 euro wordt terug 40.3399 Bfr, maar direct nadien zal de Belgische frank devalueren, en zul je er minder voor kunnen kopen... ;-) En dan hebben we het nog niet gehad over banken die failliet gaan, gewoon omdat niet alleen Griekenland, maar in dat geval ook Spanje, Italië en misschien ook Frankrijk en België hun schulden niet meer kunnen terugbetalen. En de Duitse mark zal (in eerste instantie) misschien revalueren, maar het valt dan nog te bezien of ook de Duitse banken de schok en de niet terugbetaalde schulden van al die extra problemenlanden (niet alleen Griekenland, maar ook Portugal, Ierland, Spanje, Italië, Frankrijk (?), België (?) en Nederland (hypothekenprobleem) zullen overleven. En een Lehman-brothers in 't kwadraat, met bijhorende wereldwijde economische crisis en recessie is bovendien ook in het nadeel van de Duitse economie... ;-)


Op 30 juli 2012 omstreeks 13:01, zei Daniel D.:

Zo simpel is het niet. Want voor de meeste landen (waaronder België) zou terugvallen op de eigen munt een enorm verlies betekenen, immers, de schuld in euro zou dan omgezet worden in een devaluerende Belgische frank, en daardoor zou de schuld nog veel groter worden... ;-) En dit geldt zeker voor alle zwakkere munten. Komt daarbij dat als Spanje haar schulden niet meer zou kunnen betalen, een groot stuk van de eurozone (te beginnen met Italië) meegesleurd zou worden. De ene domino na de andere zou vallen (allicht ook Frankrijk en België), en dit zou ook voor het sterkste land (Duitsland) een zeer zware verliespost betekenen! (Zou zelfs ook negatief zijn voor de Duitse mark, die niet meer zo sterk gewaardeerd zou worden dan Duitsland binnen de Eurozone). En net zoals bij de 'Keltische Tijger' (Ierland) in 2008 het geval was, zou het 'sterke Nederland' ten onder kunnen gaan aan haar hypothekenprobleem. Conclusie: 't Is beter om de Eurozone te redden (Eurobonds en/of ECB die landen steunt)


Op 30 juli 2012 omstreeks 13:35, zei Daniel D.:

Dat klopt, maar als het brand moet je blussen. We kunnen ons niet permitteren om Spanje en daarna ook Italië (en misschien daarna ook wel Frankrijk en België) failliet te laten gaan. En de les die we nu al geleerd hebben is dat we veel kritischer hadden moeten zijn voor we in die eurozone stapten, en dat men Griekenland bijvoorbeeld niet eens had mogen toelaten, maar gedane zaken nemen geen keer. We zitten in en op de Titanic van de eurozone, en moeten willens nillens het schip drijvend zien te houden. En daarom moeten we een manier vinden om de rente (op lange termijn) voor Spanje en Italië te verminderen. En één van die manieren is de ECB te smeken (en toe te laten) om rechtstreeks schuldpapier van die landen op te kopen, zodat verdere speculatie tegen die landen stopt! En een andere manier zijn, bijvoorbeeld, gemeenschappelijke Eurobonds. En ja, dit hadden we beter bij voorbaat geweten, maar spijtig genoeg was dat niet zo. En nu hebben we geen keuze meer: we moeten de eurozone redde


Op 30 juli 2012 omstreeks 18:28, zei Daniel D.:

i) Die schuld is er ook in het VK en de VS. En waarom wordt er niet tegen hun gespeculeerd door 'de markten'? Omdat zij wél een verregaande economische en financiële integratie hebben, en omdat hun centrale banken wél kunnen en mogen optreden!. ii) De ECB kan en moet in actie schieten om aanvallen af te slaan, zodat crisissen niet uit de hand lopen, en gewoon het feit dat ze éénmalig optreedt, kan verdere speculatie tegen een munt stoppen. En bovendien zijn er nog andere voorstellen, zoals, bijvoorbeeld, gemeenschappelijke Eurobonds, want daardoor zou de rente voor Spanje en Italië ook terugvallen, waardoor het probleem zou verdwijnen en er meer tijd gekocht wordt... iii) U schijnt maar niet te snappen dat een groot deel van het probleem weldegelijk veroorzaakt wordt door onvoldoende economische en financiële integratie van de lidstaten, en dat het VK en de VS ook een hoge schuld hebben, maar dat er niet tegen hun gespeculeerd wordt, omdat zij wél een degelijke econ&financ structuur he


Op 31 juli 2012 omstreeks 12:54, zei Daniel D.:

Bespaar ons 'Von Meises' en consoorten, want in de totalitaire en onmenselijke maatschappij die dan zal ontstaan, wordt de mens gereduceerd tot louter en alleen 'homo economicus', een gevoelloze en harteloze machine, die functioneert in een onmenselijk systeem van opgeklopte en dierlijke concurrentie. En als dat de ultra-liberale weg is die De Wever voor Vlaanderen wil volgen, dan waarschuw ik en pas ik! De mens is geen machine, en zal zich hiertegen op termijn verzetten. Op termijn willen ze geen wereldeconomie die hun verder tot slaaf zal maken, nee, uiteindelijk zullen ze kiezen voor meer menselijkheid en samenwerking in een dienstbare wereldeconomie. De wereldeconomie wordt dan een middel tot iets goed, en geen doel op zich. Nog vele groetjes,


Op 30 juli 2012 omstreeks 17:48, zei Daniel D.:

En toch blijft er nog altijd een verschil: indien Griekenland bij de eigen munt (de Drachme) gebleven was, met een eigen centrale bank, dan hadden ze méér kunnen doen voor zichzelf en was de crisis ook voor hun wellicht niet zo erg dan ze nu is... ;-)



Op 30 juli 2012 omstreeks 18:40, zei Daniel D.:

Met een eigen centrale bank en een eigen munt, zouden ze hun problemen meer in eigen hand hebben, wat nu niet het geval is... (En binnen de eurozone is de rente op de herfinanciering van hun staatsschuld ook erg hoog, alleen worden ze nu door de rest van de eurozone geholpen, dat wel...). Met een eigen munt zouden ze sneller voor hun eigen verantwoordelijkheid geplaatst worden, en democratisch kunnen beslissen wat ze dan zouden doen... (Nu kunnen ze het probleem natuurlijk op 'Europa' steken: 'Het moet van Europa' e.d. ... ;-)


Op 30 juli 2012 omstreeks 17:52, zei Daniel D.:

En, oh ja, by the way, en zoals professor De Grauwe terecht schreef in zijn artikel, wat de andere eurolanden betreft is hun schuld niet groter dan die van de VS en het VK. Alleen hebben de VS en het VK een betere en krachtdadige financiële structuur... ;-)


Op 30 juli 2012 omstreeks 22:38, zei Daniel D.:

Dat komt wellicht omdat 'de markten' (= de beleggers) zich in de beginperiode nog niet bewust genoeg waren van de inherente problemen van de huidige organisatie van de eurozone? Bovendien was er, voor de crisis van 2008 (hypotheken-crisis in de VS, failliet van Lehman Brothers, en aansluitende wereldwijde banken- en kredietcrisis), nog veel meer geloof in (en groei van) de wereldeconomie? Voor de wereldwijde banken- en kredietcrisis van 2008, ging alles nog goed, en was men zich minder bewust van de fouten inherent aan de huidige organisatie van de eurozone? Vergeet bovendien niet dat vele overheden zeer veel schulden zijn aangegaan, gewoon om hun banken te redden! (En ook België zit terug boven de 100%, en dit komt door de redding van Dexia!). (Trouwens, wat die Belgische staatsschuld betreft, heeft dat vooral ook niet te maken met de wafelijzer-politiek van het verleden? = Onnodige investeringen in het ene deel van het land, ter compensatie van investeringen in het andere deel).


Op 30 juli 2012 omstreeks 18:48, zei Daniel D.:

1. En met de koppige houding van het n-va van De Wever, zouden we nog steeds geen Belgische regering hebben, en was de rente op de herfinanciering van de Belgische staatsschuld nog steeds astronomisch hoog. Maar gelukkig was er Elio Di Rupo en de andere federale regeringspartijen, die wél een regering gevormd hebben, en klaarblijkelijk wél het vertrouwen hebben van 'de markten' en de financiële wereld, want ondertussen is de rente op de herfinanciering van de Belgische staatsschuld nog nooit zo laag geweest... ;-) ii) En reken er maar op dat, bij het uiteenvallen van België, de onzekerheid én de speculatie tegen de deelstaten ook zal toenemen... ;-)


Op 30 juli 2012 omstreeks 23:06, zei Daniel D.:

Of ze veel vertrouwen hebben in Di Rupo weet ik niet, maar ze geven hem voorlopig wel het voordeel van de twijfel, en dit in tegenstelling met de periode van eindeloze regeringsvorming, die door 'de markten' genadeloos afgestraft werd (rente op lange termijn was toen (voor België) gestegen tot boven de 5%!). En vanaf het moment dat er (tijdens de onderhandelingen) een akkoord was over BHV (met aansluitende persconferentie door formateur Di Rupo), daalde die rente sterk, om nadien terug te stijgen door de Dexia-crisis. Maar gelukkig zijn 'de markten' die laatste crisis (Dexia) wat uit het oog verloren, immers, momenteel (en onder de huidige regering Di Rupo) bedraagt de rente (op lange termijn) 2,624 procent, en dat is het laagste peil sinds de invoering van de euro. ;-) Maar laat morgen De Wever terug dwarsliggen, en laat regeringsvorming terug moeizaam verlopen, en we hebben gegarandeerd terug een veel hogere rente aan ons been... ;-)


Op 31 juli 2012 omstreeks 10:27, zei Daniel D.:

Mijn punt was dat, wat de financiering van de Belgische staatsschuld betreft, 'de markten' het risico hoger inschatten als De Wever dwarsligt, en als daardoor de regeringsvorming moeilijker is en uitblijft, en dat ze het risico lager inschatten als er uiteindelijk wél een federale Belgische regering gevormd wordt. En daarom weet ik nu al dat, indien er later weer een moeilijke en zeer lang durende regeringsvorming zou zijn, dat 'de markten' dit zullen afstraffen, en dat zullen ze ook doen indien er dan gepalaverd zal worden over de splitsing van België. Wie een onafhankelijk Vlaanderen wil (met eindeloze onderhandelingen en gepalaver over Brussel), weet bij voorbaat dat daar een prijs voor zal zijn, en zegt dat dus best wel vooraf aan de bevolking. Nog vele groetjes,



Vervolg: Verwachten we teveel van ECB? (Radio1, vrijdag 03 augustus 2012):

Luister eerst naar het interview met Prof. De Grauwe

En hier mijn reactie:

Ik ben het volledig eens met professor De Grauwe, en vind de blokkerende houding van vooral de Duitse leden van de ECB een echte schande! En dan hebben we het niet over Griekenland, maar over Spanje (met een lagere schuldgraad dan België voor de bankencrisis!) en Italië, alsook over alle landen (waaronder ook allicht Frankrijk en België), die meegesleurd zullen worden, als Spanje en Italië ten onder gaan! Maar strategisch is het voor Duitsland natuurlijk beter om in de eurozone te blijven, en ze kapot te laten gaan, dan er zelf uit te stappen. Maar voor de zwakkere landen (waaronder België) zou dat een ramp zijn, en daarom zouden ze al beter eisen dat Duitsland en andere 'sterke landen' (waaronder Nederland met zijn hypotheken-probleem) er zelf uitstappen, want dat is voor de zwakkere landen beter dan dat ze blokkeren en de eurozone verder kapot laten gaan! Voor een meer uitgebreide reactie verwijs ik naar mijn berichten (van Daniel D.) op het forum van de krant De Standaard (vooral op pagina 2 en 3, dus doorscrollen naar beneden ;-): http://www.standaard.be/meningen/forum/index.aspx?pagename=detail&forumid=3781877#meest-recent

Ir. Daniel De Caluwé


Vervolg: Het Europese Japanscenario - Krachtig ingrijpen in financiële sector nodig om verloren decennium te vermijden (Koen De Leus & Dieter Guffens in De Standaard van donderdag 02 augustus 2012)

En hier mijn reactie op het forum:

Op 07 augustus 2012 omstreeks 18:34, zei Daniel De Caluwé:

Japan leefde vooral van de uitvoer (naar, onder andere, de VS en Europa). Zou de concurrentie van het opkomende China dus ook geen rol gespeeld hebben? En verder had Japan veel Amerikaans schuldpapier, dat, bij opeenvolgende devaluaties van de dollar (en de euro) ten opzichte van de Yen, ook minder waard werd. En natuurlijk had de duurder wordende Yen ook een nadelig effect op de uitvoer van Japan. Maar de vraag reist dan: kon Japan daar veel tegen doen? Want onder die 'illiquide vaste activa', (die volgens de auteurs door de staat zouden moeten opgekocht worden), zat in het geval van de Japanse banken dus ook veel Amerikaans schuldpapier, dat door opeenvolgende devaluaties van de dollar (t.o.v. de Yen) steeds minder waard werd! Maar zou de Japanse staat daardoor niet minder betrouwbaar geworden zijn, en zouden 'de markten' dan niet gespeculeerd hebben tegen Japans overheidspapier, net zoals ze nu ook doen tegen de PIIGS-landen in de eurozone?

en

Op 07 augustus 2012 omstreeks 18:22, zei Daniel De Caluwé:

Een verouderende bevolking kan, eventueel, de binnenlandse vraag doen verminderen, zoniet doen verschuiven, maar Japan leefde toch vooral van de uitvoer naar, onder andere, Europa en de VS. Zou de concurrentie van het opkomende China ook geen rol gespeeld hebben? En verder had Japan veel Amerikaans schuldpapier, dat, bij opeenvolgende devaluaties van de dollar (en de euro) ten opzichte van de Yen, ook minder waard werd? En natuurlijk had de duurder wordende Yen ook een nadelig effect op de uitvoer van Japan. Maar de vraag reist dan: kon Japan daar veel tegen doen? 'Illiquide vaste activa', zoals de auteurs schrijven, waren in het geval van Japanse banken, dus ook het Amerikaans schuldpapier, dat door opeenvolgende devaluaties van de dollar (t.o.v. de Yen) steeds minder waard werd, en dat zou (volgens de strategie van de auteurs) moeten opgekocht worden door de Japanse staat? Maar zou de Japanse staat daardoor niet minder betrouwbaar geworden zijn? (Cfr. PIIGS-landen).